Geschiedenis De rechtspraak

Geschiedenis Moergestel
Geschreven door Administrator moergestel
maandag 12 januari 2009 14:05

De Moergestelse schepenbank Een schepenbank is de voorloper van de huidige colleges (bestaande uit een burgemeester en wethouders (in België: schepenen Het woord schepen is waarschijnlijk ontstaan uit het Latijnse begrip scabinus (lid van een schepenbank). De schepen was een lid (ambtenaar) van een college van oordeelvoorstellers (oordeelvinders) die op rechtzittingen van het volksgerecht (ding) hun oordeel uitspraken.
In de Nederlanden kende men de term schepen en schepenbanken van de Middeleeuwen tot 1796 (einde van het Ancien Régime). (bron: Wikipedia)
Meer informatie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Schepen
)). Aan het hoofd van een schepenbank staat (naar gelang de streek) een meier, schout of baljuw. Hij werd aangesteld door de bezitter van de jurisdictie, doorgaans de dorpsheer.
Een schepenbank sprak recht in criminele zaken maar deed ook de vrijwillige rechtspraak (verkopingen, testamenten e.d.) De schepenbank had ook tal van bestuurlijke taken.
Meer informatie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Schepenbank
ontleende haar rechterlijke macht aan de heer van Moergestel. Uit zijn naam sprak ze dan ook recht. Over de exacte bevoegdheid van de bank tot in de eerste helft van de veertiende eeuw, valt weinig met zekerheid te zeggen. In ieder geval had ze globaal gedurende de periodes 1391 – 1461, en 1560 – 1810 de hoge jurisdictie; dat wil zeggen dat ze ook criminele zaken waarop een lijf- of de doodstraf kon worden geëist, mocht berechten. In de periodes dat de bank alleen de lage en middelbare jurisdictie had, mochten de Moergestelse schepenen Het woord schepen is waarschijnlijk ontstaan uit het Latijnse begrip scabinus (lid van een schepenbank). De schepen was een lid (ambtenaar) van een college van oordeelvoorstellers (oordeelvinders) die op rechtzittingen van het volksgerecht (ding) hun oordeel uitspraken. In de Nederlanden kende men de term schepen en schepenbanken van de Middeleeuwen tot 1796 (einde van het Ancien Régime). (bron: Wikipedia)
Meer informatie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Schepen
enkel civiele zaken en vergrijpen die met een boete konden worden afgedaan, behandelen. De zware criminele zaken werden toen namens de hertog door de kwartierschout van Oisterwijk vervolgd, en door de Oisterwijkse schepenbank Een schepenbank is de voorloper van de huidige colleges (bestaande uit een burgemeester en wethouders (in België: schepenen Het woord schepen is waarschijnlijk ontstaan uit het Latijnse begrip scabinus (lid van een schepenbank). De schepen was een lid (ambtenaar) van een college van oordeelvoorstellers (oordeelvinders) die op rechtzittingen van het volksgerecht (ding) hun oordeel uitspraken. In de Nederlanden kende men de term schepen en schepenbanken van de Middeleeuwen tot 1796 (einde van het Ancien Régime). (bron: Wikipedia)
Meer informatie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Schepen
)). Aan het hoofd van een schepenbank staat (naar gelang de streek) een meier, schout of baljuw. Hij werd aangesteld door de bezitter van de jurisdictie, doorgaans de dorpsheer.
Een schepenbank sprak recht in criminele zaken maar deed ook de vrijwillige rechtspraak (verkopingen, testamenten e.d.) De schepenbank had ook tal van bestuurlijke taken.
Meer informatie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Schepenbank
berecht.
De drossaard Voormalig bestuursambtenaar op het platteland. – in plaatsen zonder hoge jurisdictie, en dus tijdelijk ook in Moergestel, werd hij meestal schout De schout (Latijn, sculetus, Schult, Schulte, Schultheiss) was het hoofd van het dorpsbestuur Vóór 1810 de benaming voor het gemeentebestuur Bestuur van een gemeente, bestaande uit gemeenteraad en (vroeger ook) burgemeester en wethouders. . van een schoutambt vanaf de hoge middeleeuwen. Ook kon de schout de voornaamste bestuurder zijn binnen een heerlijkheid Onroerend goed aan het bezit waarvan enige rechten waren verbonden. ; hij werd dan aangesteld door de heer om in diens naam te handelen. (bron: Wikipedia)
Meer informatie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Schout genoemd – had een centrale rol bij een criminele procedure. Hij functioneerde dan, net als de officier van justitie nu, als openbaar aanklager. In geval van een criminele procedure vervolgde de drossaard Voormalig bestuursambtenaar op het platteland. namens de heer de verdachte. Wanneer hij voldoende aanwijzingen had, kon hij op basis van een door de schepenen Het woord schepen is waarschijnlijk ontstaan uit het Latijnse begrip scabinus (lid van een schepenbank). De schepen was een lid (ambtenaar) van een college van oordeelvoorstellers (oordeelvinders) die op rechtzittingen van het volksgerecht (ding) hun oordeel uitspraken. In de Nederlanden kende men de term schepen en schepenbanken van de Middeleeuwen tot 1796 (einde van het Ancien Régime). (bron: Wikipedia)
Meer informatie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Schepen
afgegeven ‘decreet van apprehensie’ tot arrestatie van de verdachte overgaan. Met een vervolgens door hem in te dienen aanklacht, vorderde hij van de schepenen Het woord schepen is waarschijnlijk ontstaan uit het Latijnse begrip scabinus (lid van een schepenbank). De schepen was een lid (ambtenaar) van een college van oordeelvoorstellers (oordeelvinders) die op rechtzittingen van het volksgerecht (ding) hun oordeel uitspraken. In de Nederlanden kende men de term schepen en schepenbanken van de Middeleeuwen tot 1796 (einde van het Ancien Régime). (bron: Wikipedia)
Meer informatie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Schepen
dat ze hun oordeel over de zaak gaven. De drost zat tijdens de rechtszaak voor, maar mocht niet bij de beraadslaging van de schepenen Het woord schepen is waarschijnlijk ontstaan uit het Latijnse begrip scabinus (lid van een schepenbank). De schepen was een lid (ambtenaar) van een college van oordeelvoorstellers (oordeelvinders) die op rechtzittingen van het volksgerecht (ding) hun oordeel uitspraken. In de Nederlanden kende men de term schepen en schepenbanken van de Middeleeuwen tot 1796 (einde van het Ancien Régime). (bron: Wikipedia)
Meer informatie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Schepen
aanwezig zijn. Voorafgaand aan het schepenvonnis was er een uitgebreide procedure van ondervragingen, waarbij ook een ‘scherper examen’ (foltering) mogelijk was, en van woord en weerwoord. Wanneer eventueel de doodstraf werd uitgesproken, dan moest voor de tenuitvoerlegging van het vonnis de beul uit ‘s-Hertogenbosch overkomen. Omdat er zonder een bekentenis van de verdachte nooit een veroordeling werd uitgesproken, was er bij criminele zaken geen hoger beroep mogelijk.
De drossaard Voormalig bestuursambtenaar op het platteland. streek een deel van de te betalen proceskosten en een deel van de eventueel op te leggen boetes op. Dit maakte het drossaardsambt dermate lucratief, dat er fors voor betaald werd. Zo betaalde Christiaan van Heijnsbergen in 1787 de heer van Moergestel 2900 gulden om als drossaard Voormalig bestuursambtenaar op het platteland. te worden aangesteld.
In civiele zaken stonden twee partijen tegenover elkaar. Civiele zaken dienden voor de schepenbank Een schepenbank is de voorloper van de huidige colleges (bestaande uit een burgemeester en wethouders (in België: schepenen Het woord schepen is waarschijnlijk ontstaan uit het Latijnse begrip scabinus (lid van een schepenbank). De schepen was een lid (ambtenaar) van een college van oordeelvoorstellers (oordeelvinders) die op rechtzittingen van het volksgerecht (ding) hun oordeel uitspraken. In de Nederlanden kende men de term schepen en schepenbanken van de Middeleeuwen tot 1796 (einde van het Ancien Régime). (bron: Wikipedia)
Meer informatie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Schepen
)). Aan het hoofd van een schepenbank staat (naar gelang de streek) een meier, schout of baljuw. Hij werd aangesteld door de bezitter van de jurisdictie, doorgaans de dorpsheer.
Een schepenbank sprak recht in criminele zaken maar deed ook de vrijwillige rechtspraak (verkopingen, testamenten e.d.) De schepenbank had ook tal van bestuurlijke taken.
Meer informatie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Schepenbank
waar de gedaagde partij woonde. Net als de deurwaarder nu, daagde de vorster Functionaris die verantwoordelijk was voor de opsporing van en het aanklagen van wetsovertreders. namens de eisende partij de tegenpartij. De vorster Functionaris die verantwoordelijk was voor de opsporing van en het aanklagen van wetsovertreders. stelde van de dagvaarding een relaas op. Ook bij de civiele procedures kwamen beide partijen beurtelings uitgebreid aan het woord; telkens moest het door de partijen aangevoerde op schrift worden aangeleverd. Uiteindelijk moesten de schepenen Het woord schepen is waarschijnlijk ontstaan uit het Latijnse begrip scabinus (lid van een schepenbank). De schepen was een lid (ambtenaar) van een college van oordeelvoorstellers (oordeelvinders) die op rechtzittingen van het volksgerecht (ding) hun oordeel uitspraken. In de Nederlanden kende men de term schepen en schepenbanken van de Middeleeuwen tot 1796 (einde van het Ancien Régime). (bron: Wikipedia)
Meer informatie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Schepen
hun vonnis vellen.
Naast de civiele en criminele procesgang hield de schepenbank Een schepenbank is de voorloper van de huidige colleges (bestaande uit een burgemeester en wethouders (in België: schepenen Het woord schepen is waarschijnlijk ontstaan uit het Latijnse begrip scabinus (lid van een schepenbank). De schepen was een lid (ambtenaar) van een college van oordeelvoorstellers (oordeelvinders) die op rechtzittingen van het volksgerecht (ding) hun oordeel uitspraken. In de Nederlanden kende men de term schepen en schepenbanken van de Middeleeuwen tot 1796 (einde van het Ancien Régime). (bron: Wikipedia)
Meer informatie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Schepen
)). Aan het hoofd van een schepenbank staat (naar gelang de streek) een meier, schout of baljuw. Hij werd aangesteld door de bezitter van de jurisdictie, doorgaans de dorpsheer.
Een schepenbank sprak recht in criminele zaken maar deed ook de vrijwillige rechtspraak (verkopingen, testamenten e.d.) De schepenbank had ook tal van bestuurlijke taken.
Meer informatie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Schepenbank
zich ook bezig met de zogenaamde vrijwillige rechtspraak Dit betreft de behandeling van zaken die niet het karakter van een geschil hadden. Dit onderdeel werd daarom als vrijwillige rechtspraak aangeduid. Het gaat daarbij vooral om het registreren van overeenkomsten. Zo moest de overdracht (transport) van huizen en landerijen door de plaatselijke rechtbanken geregistreerd worden.
Naast getuigenverklaringen, verzoekschriften en akten van borgstelling vindt u in de rechterlijke archieven van de dorpen vaak akten opgetekend waarvoor men in de stad meestal naar de notaris ging, zoals testamenten en akten van huwelijksvoorwaarden.
. Het betrof hier allerlei procedures waarbij er geen geschil tussen twee partijen was, maar zaken die een oordeel of een bekrachtiging van een gerecht Ander woord voor schepenbank (rechtbank). nodig hadden. Deels is deze functie te vergelijken met een notariële functie. Zo werden testamenten en allerlei akten van bijvoorbeeld verkoop, overdracht of verpachting door de schepenen Het woord schepen is waarschijnlijk ontstaan uit het Latijnse begrip scabinus (lid van een schepenbank). De schepen was een lid (ambtenaar) van een college van oordeelvoorstellers (oordeelvinders) die op rechtzittingen van het volksgerecht (ding) hun oordeel uitspraken. In de Nederlanden kende men de term schepen en schepenbanken van de Middeleeuwen tot 1796 (einde van het Ancien Régime). (bron: Wikipedia)
Meer informatie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Schepen
geregistreerd en bekrachtigd. Een ander belangrijk onderdeel van de vrijwillige rechtspraak Dit betreft de behandeling van zaken die niet het karakter van een geschil hadden. Dit onderdeel werd daarom als vrijwillige rechtspraak aangeduid. Het gaat daarbij vooral om het registreren van overeenkomsten. Zo moest de overdracht (transport) van huizen en landerijen door de plaatselijke rechtbanken geregistreerd worden.
Naast getuigenverklaringen, verzoekschriften en akten van borgstelling vindt u in de rechterlijke archieven van de dorpen vaak akten opgetekend waarvoor men in de stad meestal naar de notaris ging, zoals testamenten en akten van huwelijksvoorwaarden.
was het toezicht uit naam van de heer, die als zodanig opperweesheer was, op de voogdij en het boedelbeheer.
Met de oprichting van de rechtbanken van eerste aanleg na de inlijving bij het Franse keizerrijk, verdween de rechtspraak als taak van de Moergestelse overheid. Een belangrijke stap naar een onafhankelijke rechtspraak werd daarmee gezet.
Bewaking van gevangenen
Gevangenen werden in Moergestel opgesloten in een kamertje onder de klok in de kerktoren. Van de toren hadden de officier en, in verband met de klok, ook de koster-schoolmeester een sleutel. Verschillende dorpsbestuurders vonden dit een onveilige situatie. De koster zou onbevoegden bij de gevangenen kunnen laten of hun aanwijzingen of gereedschap kunnen geven; ‘allen t welcke alsoo niet en behoort’. In 1733 moest de koster daarom zijn sleutel inleveren. Wanneer hij de klok ging stellen, moest er voortaan maar iemand met hem mee.
De rotmeesters met hun manschappen bewaakten de gevangenen. De rotmeesters waren er verantwoordelijk voor dat er telkens voldoende bewapende bewakers waren, opdat de gevangenen ‘niet eschappere’. In 1713 werd bepaald dat leden van de wacht die niet kwamen opdagen, telkens een boete van een zilveren ducaat verbeurden. Twee derde van deze boete was voor de drossaard Voormalig bestuursambtenaar op het platteland. , de rest kon de rotmeester onder de overige ‘rotgesellen’ verdelen.

‘Vagabonden en voleurs’
Van tweeëntwintig in de achttiende eeuw voor de Moergestelse schepenbank Een schepenbank is de voorloper van de huidige colleges (bestaande uit een burgemeester en wethouders (in België: schepenen Het woord schepen is waarschijnlijk ontstaan uit het Latijnse begrip scabinus (lid van een schepenbank). De schepen was een lid (ambtenaar) van een college van oordeelvoorstellers (oordeelvinders) die op rechtzittingen van het volksgerecht (ding) hun oordeel uitspraken. In de Nederlanden kende men de term schepen en schepenbanken van de Middeleeuwen tot 1796 (einde van het Ancien Régime). (bron: Wikipedia)
Meer informatie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Schepen
)). Aan het hoofd van een schepenbank staat (naar gelang de streek) een meier, schout of baljuw. Hij werd aangesteld door de bezitter van de jurisdictie, doorgaans de dorpsheer.
Een schepenbank sprak recht in criminele zaken maar deed ook de vrijwillige rechtspraak (verkopingen, testamenten e.d.) De schepenbank had ook tal van bestuurlijke taken.
Meer informatie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Schepenbank
gevoerde criminele processen, zijn de processtukken bewaard. In een geval betrof het brandstichting, in zes gevallen betrof het zuiver economische delicten als diefstal en heling, in vier gevallen ging het om roof, en in elf gevallen om vechten en andere vormen van openbare geweldpleging. Bij twee van de elf gevallen van openbare geweldpleging waren er dodelijke slachtoffers te betreuren.
De opgelegde straffen waren over het algemeen niet mals. Dit merkten Peter Willems van Lieshout, Willem Ansems en Peter Daams, alias Peter Jacob Koosbriets. Deze ‘vagabonden en voleurs’ werden bij een poging ‘omme de Roomschen pastorij te attaqueren ende aldaer roverije te pleghen’ door gealarmeerde Moergestelnaren in de kraag gegrepen. Drossaard Voormalig bestuursambtenaar op het platteland. Van Vaerle beschouwde de drie als onverbeterlijke criminelen. Dat kort daarvoor ook in de omgeving van Moergestel, de misdaadbende van ‘de Moskovieters’ de streek nog onveilig maakte, zal zeker invloed hebben gehad op dit oordeel van Van Vaerle.
Op 21 juli 1712 deden Van Lieshout c.s. ‘s avonds rond elf uur met nog een andere compaan hun eerste poging om de ‘Roomschen pastorij’ binnen te sluipen, maar doordat de pastoor nog licht had branden, zagen ze hun plan verijdeld. Als alternatief werd toen in het huis van drossaard Voormalig bestuursambtenaar op het platteland. Van Vaerle ingebroken. Door het kelderraam te forceren, wisten ze daar het een en ander uit de kelder te ontvreemden. Toen ze wat later die avond een nieuwe poging wilden wagen om in de pastorie in te breken, werden ze door een aantal gealarmeerde dorpelingen gestoord. ‘Op suspicie dat eenighe voleuren in de heerlijckheit waren’, hadden deze inwoners zich gewapend en verdekt opgesteld om de dieven te overmeesteren. Ondanks fel verzet konden Van Lieshout, Ansems en Koosbriets snel worden ingerekend, de vierde was succesvol ‘ontvlucht ende geechappeert’. De drie gevangenen werden tijdelijk in het huis van de vorster Functionaris die verantwoordelijk was voor de opsporing van en het aanklagen van wetsovertreders. opgesloten, maar om ontsnapping te voorkomen, volgde al snel overbrenging naar de kerktoren om daar ‘in boeijen en banden’ te gaan. Na individuele strafprocessen, werd hun alle drie het doodvonnis opgelegd. Peter Jacob Koosbriets werd op 6 september 1713 in het bijzijn van het voltallig schepencollege door de speciaal overgekomen Bossche scherprechter geëxecuteerd. Peter Willems van Lieshout was dit lot ruim anderhalve maand later beschoren. Alleen Willem Ansems ontsnapte op raadselachtige wijze aan zijn executie. Mogelijk werd hij vermoord, maar waarschijnlijk pleegde hij zelfmoord. Tegen een van de wachters zou hij nog hebben verklaard ‘ist niet droevigh dat ik met gesonder harten moet sterven’. Achteraf bleven de schepenen Het woord schepen is waarschijnlijk ontstaan uit het Latijnse begrip scabinus (lid van een schepenbank). De schepen was een lid (ambtenaar) van een college van oordeelvoorstellers (oordeelvinders) die op rechtzittingen van het volksgerecht (ding) hun oordeel uitspraken. In de Nederlanden kende men de term schepen en schepenbanken van de Middeleeuwen tot 1796 (einde van het Ancien Régime). (bron: Wikipedia)
Meer informatie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Schepen
in het duister tasten hoe het ‘ontijdigh sterven’ van de gevangene toch mogelijk was geweest. Geen van de wachters had gezien dat iemand hem met ‘eenigh kragt off gewelt aen het hooft ofte hals’ de nek had gebroken.